Wat is ‘normaal’ gedrag?
Wat wordt er eigenlijk bedoeld met ‘normaal gedrag’? In onze maatschappij wordt vaak verwacht dat kinderen zich op een bepaalde manier gedragen. Maar wat als dat niet de waarheid is voor jouw kind? Gedrag is immers geen vaste set regels of een checklist waar je aan moet voldoen. Mensen zijn complex en ieder kind is uniek. Wat voor de één vanzelfsprekend is, kan voor de ander als ploegen door een moeras voelen.
De twee factoren van sociaal-emotionele ontwikkeling
Sociaal komt van het Latijnse socialis: verbonden zijn, leven met anderen. In de ontwikkeling van een kind betekent dit dat het leert hoe het contact kan maken, hoe het zich kan verbinden met mensen om zich heen.
Emotioneel gaat over wat er binnenin beweegt. Emoties zijn de motor van ons gedrag. Movere, bewegen, is het Latijnse woord daarvoor. Emoties zetten je in beweging. Boosheid kan je bijvoorbeeld aansporen om voor jezelf op te komen, het is kracht. Zo leert een kind wie het zelf is, en leert varen op de stroming van zijn of haar eigen binnenwereld.
De sociaal-emotionele ontwikkeling is dus een wisselwerking tussen deze twee lagen: verbinding met anderen en verbinding met jezelf.
Nature & Nurture: Het samenspel van invloeden
Hoeveel invloed heeft de omgeving, opvoeding of erfelijkheid? Het debat over nature versus nurture lijkt soms een keuze te zijn: of/of. Maar voor mij als coach is het duidelijk dat het een samenwerkend proces is. Je kunt het niet los van elkaar zien.
Nature zet de kaders, bepaalt de aanleg, het temperament en de gevoeligheid van een kind. Nurture, de omgeving en opvoeding, bepaalt hoe deze aanleg zich verder ontwikkelt.
En wat kan jij als ouder doen? Jij hebt een grote invloed, niet door alles perfect te doen, maar door aanwezig te zijn, liefdevol, responsief en met oog voor de emotionele wereld van je kind. Je kunt het verschil maken door ruimte te geven voor gevoelens en door te reageren op de unieke behoeften van je kind.
Leren is geen standaardpad
Elk kind leert en ontwikkelt op zijn eigen manier en tempo. De manier waarop jij iets wilt overbrengen – via woorden, via voorbeeld, via doen – maakt een verschil. Sommige kinderen leren vooral door te ervaren, anderen via instructies, weer anderen door te observeren of door zelf te ontdekken.
Er is niet één methode die altijd werkt. Er is alleen een methode die past bij wie jouw kind is en wie jij bent als ouder. En dat is soms een zoektocht.
Wat kan jij als ouder doen?
Als ouder kun je het volgende doen om de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kind te ondersteunen:
Luister naar je kind (en naar jezelf). Sta stil bij wat het gedrag vertelt, achter de boosheid, verdriet of blijheid. Soms zegt gedrag meer dan woorden.
(H)erken de emoties. Zeg wat je ziet, benoem wat je vermoedt dat er speelt, en geef ruimte om te voelen, te uiten en te praten. Dit zorgt voor vertrouwen en veiligheid. Doe dit zelf ook!
Wees consistent in liefde en grenzen. Verbinding groeit niet zonder liefde, maar ook niet zonder duidelijkheid. Je kind heeft beide nodig.
Pas je manier van leren aan. Probeer uit wat jouw kind het meeste helpt: spelen, samendoen, praten, experimenteren. Durf los te laten wat niet werkt en leer je kind echt kennen en begrijpen.
Het gedrag: De boodschap
Gedrag zegt veel meer dan alleen wat zichtbaar is. Wat zit er achter dat gedrag? Wat zijn de verlangens, angsten, kwaliteiten en het unieke ‘zijn’ van jouw kind? Of wat spiegelt jouw kind? Als je dit ziet en erkent, kan dat het volgende opleveren:
Groei in zelfvertrouwen: wanneer kinderen zich begrepen en gezien voelen, worden ze sterker in zichzelf.
Meer rust in het gezin: doordat er ruimte is voor gevoelens en emoties, ontstaat er meer harmonie in huis.
Makkelijker conflicten ombuigen naar verbinding: als je begrijpt waar het gedrag vandaan komt, kun je beter met conflicten omgaan.
Jouw kind kan opgroeien in zijn eigen unieke kracht: je helpt je kind om in zijn/haar eigen waarheid te staan, met liefde en begrip.
Wanneer jij je kind ruimte geeft om zichzelf te zijn, met al zijn emoties en unieke kwaliteiten, creëer je een fundament van vertrouwen en verbinding. En dat is wat ‘normaal’ zou moeten zijn. Het gaat niet om het aanpassen aan een systeem, maar om het systeem laten aansluiten bij je kind.
Het pad naar zelfontdekking en verbinding
Als ouder kun je echt het verschil maken in de sociaal-emotionele ontwikkeling van je kind. Door naar hun gedrag te kijken als een boodschap, en ruimte te geven voor zowel emoties als verbinding, help je ze om in hun eigen kracht te staan. Je hoeft niet alles perfect te doen, maar door aanwezig te zijn, liefdevol te reageren en duidelijke grenzen te stellen, bied je je kind de veiligheid en ruimte die het nodig heeft.
Wil jij meer weten over hoe je jouw kind kunt ondersteunen in zijn unieke ontwikkeling? Ik maak graag kennis met je, is er een klik van beide kanten en denk ik jullie te kunnen helpen, dan ga ik graag samen met jullie op reis.
Liefdevolle groet,
Marijn
